حقوق معنوی کودک متولد شده از باروری مصنوعی در حقوق ایران واسناد بین المللی

چکیده ناباروری به عنوان یکی از مشکلات اساسی برخی از زوجین در طول تاریخ بوده است اما پیشرفتهای علمی چند دهه ی اخیردرعرصه ی بین المللی امید های فراوانی را به روی این دسته از زوجین گشوده و روش های متفاوتی را برای درمان ناباروری آنان کشف و در اختیار شان گذاشته است. یکی از این روش ها تلقیح مصنوعی و مبحث جنین آزمایشگاهی است که در سایه پیشرفتهای علمی صورت گرفته در کشورمان از حدود یک دهه ی پیش رواج یافته است. با این وجود، نظرات موافق و مخالف فقهای معاصر در خصوص وضعیت شرعی استفاده از این روش ها مردم و پزشکان را با تردید مواجه ساخته و هم چنین مباحث حقوقی پُردامنه ای را در عرصه ی حقوق خصوصی پدید آورده است. از جمله این مباحث، حقوق معنوی کودکان متولد شده می باشد . از آنجایی که حقوق کودک بخشی از موضوعات حقوق بشر بوده که نیاز به حمایت جدی از سوی جامعه بین المللی دارد و با توجه به ضرورت بررسی مباحث حقوق کودک در سطح جامعه و علی الخصوص موضوع کودک آزمایشگاهی، نوشتار حاضر پس از بیان شیوه های مختلف تلقیح مصنوعی و انتقال جنین آزمایشگاهی به بررسی نکاتی پیرامون حقوق معنوی این کودکان در عرصه ی حقوق داخلی و هم چنین اسناد بین المللی از جمله کنوانسیون حقوق کودک، می پردازد. فلذا پس از تبیین نظرات مختلف و تأمل در آراء گوناگون فقهی و حقوقی و بررسی قوانین موجود از جمله قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور، نسب کودک آزمایشگاهی را صاحبان تخمک و اسپرم معرفی کرده و بر آن اساس راهکارهایی را پیرامون آثار ناشی از این نسب در بحث حضانت، ولایت،ثبت ولادت و نامگذاری ارائه داده و نتیجه گرفتیم علی رغم اصرار بر پنهانی بودن اهدای جنین در کشورمان حق دسترسی به سوابق ژنتیکی این کودکان باید توسط دولت تضمین گردد. کلید واژه : جنین آزمایشگاهی، نسب، حقوق معنوی، باروری مصنوعی